Soms doet een kind ervaringen op die totaal niet passen bij de leeftijd of bij je eigen opvoedstijl. Je wilt niet dat je kind zulke dingen meemaakt en toch overkomt het je. Of het een verkeersongeluk voor je ogen betreft of een conflict tussen derden, de impact is enorm.
Zowel kinderen als volwassenen die met onverwachte, schokkende gebeurtenissen te maken krijgen kunnen zich vooral in de eerste fase na het incident totaal ontredderd voelen. Alsof ze in een nieuw gebied zijn beland, overspoeld door emoties die ze nog niet kenden. De machteloosheid en ontregeling die daar mee gepaard gaan rollen zich uit over alle betrokkenen.
Ieder kind reageert anders op een gebeurtenis. En aan het uiterlijke gedrag is lang niet alles af te lezen. Het ene kind zal zich direct uiten en troost zoeken bij een veilige volwassene, het andere kind lijkt gewoon door te gaan en laat weinig merken van wat het meegemaakt heeft. Er zijn ook kinderen die zich terugtrekken en stil worden. Ook binnen één gezin reageren niet alle kinderen op dezelfde manier als ze getuige zijn geweest van huiselijk geweld of een conflict in de familiesfeer.
Ieder systeem heeft z’n eigen dynamiek, of het nu een klas is of een voetbalteam of een gezin. Wanneer een systeem onder druk komt te staan, hetzij door een onverwacht heftig incident, hetzij door langdurige stress, dan wringt het (lees: de afzonderlijke leden) zich net zo lang in alle mogelijke bochten totdat de balans weer is hersteld. En dat ‘in bochten wringen’ kan heel veel verschillende gedaantes aannemen, van slapeloosheid tot onverklaarbare angsten, van hyperactiviteit tot depressieve klachten. Door bijvoorbeeld zo naar gedrag te kijken komt de focus minder op het individu te liggen en meer op het geheel. Zelfs als een kind niet direct zelf getuige was van het incident ondervindt het toch gevolgen ervan omdat het systeem waar het deel van uitmaakt de spanning moet afvloeien. De stress zoekt als het ware een uitweg.
In zijn boek ‘The body keeps the score’ – in het Nederlands vertaald als ‘Traumasporen’ – doet de vooraanstaande psychiater Prof. Dr. Bessel van der Kolk (1943, Den Haag) verslag van zijn decennialange zoektocht naar methodes om getraumatiseerde kinderen en volwassenen te helpen. Na al die jaren is hij tot het inzicht gekomen dat er niet één beste manier is. Zijn wetenschappelijke onderzoek en praktijkervaring hebben hem er van overtuigd dat trauma met name in het lichaam diepe sporen nalaat. Daar ligt volgens hem ook de sleutel voor de behandeling. ‘Leer mensen eerst om zich weer veilig te voelen in hun lichaam.’
Volgens Bessel van der Kolk worden kinderen minder angstig als je ze in een veilige omgeving helpt te voelen wat er gebeurt in hun lijf. Door dat te uiten leren ze hun emoties herkennen en reguleren. Sensomotorische therapie (waarbij de zintuigen als ingang worden genomen) is volgens hem een goede manier om de effecten van traumatische ervaringen te behandelen. Ook tekenen en dramatherapie zijn volgens hem beproefde methodes omdat ze een appèl doen op de helende kracht van de verbeelding. Of bepaalde vechtsporten waardoor kinderen leren dat ze controle hebben over hun lichaam en dat ze zichzelf kunnen verdedigen.
Als lichaamsgerichte therapievorm past beeldende therapie in het rijtje van therapievormen die effect hebben bij traumabehandeling. Door aanraking, beweging en verbeeldingskracht wordt als eerste het lichaam gekalmeerd en op het diepste niveau het evenwicht hersteld. Pas dan komt het vertrouwen terug. Vanwege de multi-methodische werkwijze kan de beeldend therapeut zich richten op de specifieke behoefte van de persoon in het hier en nu, met als doel de spanning te laten afnemen. In een veilige setting, samen met de therapeut, worden nieuwe positieve ervaringen opgedaan waardoor de traumatische ervaring naar de achtergrond raakt.
Naast een grote hoeveelheid (spel- en creatieve) materialen met uiteenlopende ‘gevoelswaarden’, zijn veel gebruikte werkvormen in de sensomotorische therapie: klei, vingerverf, houtskool of vilten. Vooral de vilttechniek is bij kinderen favoriet, ik denk vanwege de hoge aaibaarheidsfactor, de veelkleurigheid van het materiaal en het feit dat het direct resultaat oplevert. En dat is altijd verrassend!
Lees hier wat Amy heeft geholpen. Ze werd aangemeld vanwege angstklachten nadat ze getuige was geweest van een geweldsincident op straat.
Recente reacties